"Duitsers zijn niet zo stijf als het vooroordeel wil"

Interview met Thomas Hazewinkel, die in 2015 in Freiburg studeerde.

De bestemming van mijn buitenlandoponthoud is gekozen op grond van het research project, dat als vak onderdeel is van de Research Master Literary Studies aan de UvA. Nadat ik het thema voor dit project enigszins had beperkt, tot “Henrik Ibsen and Germany”, schreef ik een mail aan enkele universiteiten in Duitsland, aan instituten theaterwetenschap, germanistiek en scandinavistiek. In deze mail vroeg ik of er aan het desbetreffende instituut een specialist op het gebied ‘Henrik Ibsen’ werkzaam was, respectievelijk of er onderzoek gaande was waarin Ibsen een rol speelde. Eigenlijk bleek alleen in Freiburg op dat moment onderzoek naar Ibsen en Duitsland gedaan te worden, namelijk door Prof. Joachim Grage in het kader van zijn onderzoeksproject: Building the North with Words. Geographies of Knowledge in European Philologies 1850-1950. The Imagination of Nordic Literature and the Geographies of Literary History.

Het vak research project is een voorbereiding op het schrijven van de masterscriptie, het research project was een zelfstandig onderzoek waarvan de resultaten tenminste gedeeltelijk voor mijn scriptie gebruikt zullen gaan worden. Veel van mijn werk in Freiburg bestond uit literatuuronderzoek (zoeken, vinden en doornemen van primaire en secundaire literatuur), daarnaast heb ik deelgenomen aan het Forschungskolloquium van scandinavistiek, waar ik mijn project heb voorgesteld en daarop commentaar kreeg van de deelnemende studenten en de professor, en tenslotte heb ik de conferentie Geographies of Knowledge and Imagination bezocht, die ging over het onderzoeksthema van Prof. Grage en collega’s dat raakvlakken heeft met mijn eigen scriptiethema, namelijk hoe ‘het Noorden’ voorgesteld werd in o.a. Duitse onderzoeksliteratuur tussen 1850-1950.

De Duitsers zijn, in ieder geval volgens mijn ervaring in Freiburg, duidelijk niet zo stijf als het vooroordeel in Nederland wil. Ik kon overal aankloppen over inschrijving, deelname aan colleges, vrijstelling voor taaltoets en dergelijke en werd overal goed geholpen, en meestal was een informeel gesprek daarvoor voldoende. Hierbij moet ik wel zeggen dat de afdeling scandinavistiek, zoals ook in Nederland, een kleine vakgroep is waardoor de sfeer misschien wat informeler is en bovendien had ik dus voornamelijk te maken met Scandinaviëspecialisten, en in Scandinavië is de formele beleefdheidsvorm al lang niet meer in gebruik. Toch kan ik zeggen dat het ook heel gemakkelijk ging bij de meer algemene bureaus en instellingen, daarbij helpt het natuurlijk als je al goed Duits kunt en dus prima in staat bent om op niveau te communiceren. Mijn ervaring is in ieder geval dat administratieve kwesties overal waar ik ben geweest ongeveer hetzelfde zijn, het verschil is misschien dat je die dingen in Nederland doorgaans sowieso al geregeld hebt en daarom lijkt het alsof er in het buitenland plotseling een heleboel meer van dat soort dingen op je afkomen.

Het regelen van praktische zaken is wel wat lastiger omdat je je aanvankelijk meestal nog op afstand bevindt. Ik kon me bijvoorbeeld niet ‘even’ komen voorstellen toen ik een woning had gevonden. Iets dergelijks geldt ook voor administratieve zaken op de uni, die voor je verblijf veelal via internet/telefoon geregeld moeten worden. Het is duidelijk dat een persoonlijk gesprek vaak veel makkelijker is en de dingen soms ook wat sneller in gang brengt. Daarnaast sta je niet zoals in Nederland overal al ingeschreven, voor woning, op de uni enz., maar je bent juist compleet nieuw en onbekend. Ik denk dat dit aspect samen met het regelen van zaken op afstand veel dingen vertraagt en daarom is de beste tip echt zo snel mogelijk te beginnen met de organisatie!

Een algemene, maar ook belangrijke tip is om op tijd met de organisatie van het buitenlandsemester te beginnen. In Freiburg is de woningnood extreem hoog en daarom is het aan te raden zo vroeg mogelijk beginnen rond te vragen. Verder is het absoluut ook aan te bevelen je doelstellingen voor de studie van tevoren zo specifiek mogelijk te maken. Op die manier is het makkelijker je op het nieuwe instituut te installeren en met je studie te beginnen.

Na mijn verblijf in Freiburg ben ik verder getrokken naar Oslo, Noorwegen. Soms verlang je misschien naar de bekende situaties in Nederland, dat alles in Nederland zo ‘gewoon’ is en de dingen daar hun gangetje wel gaan. Buitenlandervaringen maken je juist bewust van de betrekkelijkheid daarvan. Mijn mening is dat dit goed zou zijn voor iedereen, het werkt namelijk verfrissend om eens anders over dingen na te denken en het veranderen van je situatie laat je inzien dat dingen die voorheen zo ‘gewoon’ waren misschien eigenlijk niet zo gewoon zijn. 

Ik heb na meerdere langere en minder langere buitenlandoponthouden ervaren dat het heel stimulerend is om in een vreemde taal te leven, het leidt soms ook tot frustratie maar je blijft leren en je hersenen staan doorlopend op scherp! Ik denk dat het juist voor taalstudenten belangrijk is om tenminste een periode in een land te wonen waar de doeltaal gesproken wordt. Je krijgt naast de taal door zo’n oponthoud ook allerlei andere dingen mee, bijvoorbeeld kennis van land en volk en verdere culturele bagage, zo heb ik een abonnement op Die Zeit genomen en ben verschillende keren naar het theater in Bazel geweest. Je ziet overigens bij deze voorbeelden dat taal echt de sleutel is, daarom zou ik altijd aanraden daaraan veel te doen en dat hoeft niet eens gecompliceerd te zijn: bijvoorbeeld dagelijks een beetje in de krant lezen, luisteren naar gesprekken in de bus of tram, voordat je gaat slapen een paar bladzijden lezen en uiteraard ’s zondags Tatort kijken!