"Ik zie mijn onderzoeksreis als investering"
Interview met Frank Sterkenburgh, in 2013 in Berlijn voor zijn promotieonderzoek.
Waarom ben je naar Duitsland gegaan?
Voor het eerste deel van mijn proefschrift wilde ik onderzoek doen in Berlijn. Mijn promotieonderzoek richt zich op het beeld en de herinnering van Wilhelm I tijdens het Duitse Keizerrijk (1871-1918). In het eerste deel van mijn dissertatie, waarvoor ik naar Berlijn ging, deed ik onderzoek naar de manier waarop Wilhelm I zijn eigen publieke imago regisseerde. Vaak wordt verondersteld dat Wilhelm I een schaduwfiguur was doordat Otto von Bismarck de eigenlijke politieke macht in handen had. Maar hierdoor, en door de opkomst van de massamedia met een steeds grotere oplage van een groeiend aantal kranten en tijdschriften, de opkomst van nieuwe politieke bewegingen en de angst voor revolutie was Wilhelm genoodzaakt op een andere manier als monarch op te treden en zodoende zijn positie te legitimeren. In mijn proefschrift laat ik zien hoe Wilhelm I zich naar deze veranderingen voegde.
Hoe verliep je onderzoek in Berlijn?
De begeleiding van mijn onderzoek tijdens mijn verblijf was in handen van Birgit Aschmann, die de leerstoel Europese geschiedenis van de 19e eeuw aan de Humboldt-Universität zu Berlin bekleedt. Zij gaf waardevolle adviezen, hield regelmatig contact met mij over de voortgang en nodigde mij uit om een voordracht te geven tijdens een Colloquium (discussiebijeenkomst) in het zomersemester van 2014. De archieven en bibliotheken in Berlijn zijn goed georganiseerd en prachtig gehuisvest. Het aanwezige archiefmateriaal voldeed aan de verwachtingen die ik vooraf had.
Tegen welke praktische zaken liep je aan in Berlijn?
Ik had de tip gekregen om me als student aan de Humboldt-Universität in te schrijven.* Daardoor kreeg ik een semesterticket waarmee ik in de regio vrij kon rondreizen en had ik ook meteen toegang tot de universiteitsbibliotheek. In Berlijn is veel woonruimte beschikbaar, maar veel moeilijker vond ik het daarentegen om bezichtigingen en beschikbaarheid gedurende een bepaalde periode geregeld te krijgen. Daarnaast geldt dat veel praktische zaken, zoals inschrijving bij de gemeente en aanmelding bij de universiteit tijdrovend kunnen zijn.
*Promovendi hebben in Duitsland vaak nog een student-status.
Hoe heb je je verblijf in Berlijn gefinancierd?
Ik heb gebruik gemaakt van het DIA-Stipendium. De beurs was weliswaar niet heel ruim, maar toch voldoende. Dat komt vooral doordat de kosten voor levensonderhoud in Berlijn relatief laag zijn, zeker in vergelijking met Engeland, waar ik nu woon. Het stipendium heb ik aangevuld met eigen middelen, maar dit heb ik niet als een echt obstakel ervaren. Ik zie mijn onderzoeksreis als een investering in het proefschrift die nu zijn vruchten afwerpt. Het in Berlijn verzamelde materiaal, gecombineerd met de bestudering van de secundaire literatuur nu, maakt dat mijn proefschrift al gestaag vorm krijgt. Overigens, zonder de beurs van het Duitsland Instituut Amsterdam had ik deze reis überhaupt niet kunnen maken.
Denk je in de toekomst nog een keer terug te keren naar Berlijn, voor onderzoek of werk ?
Mijn promotieonderzoek is op dit moment het belangrijkste voor de nabije toekomst. In dat kader zal ik zeker nog één grote onderzoeksreis naar Duitsland maken, om zo vervolgonderzoek voor andere onderdelen van mijn proefschrift te kunnen doen.