"Je houdt gewoon geld over als je in Duitsland studeert”
Interview met Andrea Jansen, in 2009-2010 student in Potsdam.
Hoe kwam je op het idee om in Duitsland te gaan studeren?
Toen ik twaalf was, ben ik met mijn ouders in Berlijn op vakantie geweest. Ik heb dat altijd onthouden en sindsdien wilde ik per se daar een keer studeren. Toen ik begon aan mijn studie heb ik expliciet gevraagd of het mogelijk was een tijdje in het buitenland te studeren. Ik heb toen mijn studie ook zo ingericht dat ik in mijn derde jaar geen verplichte vakken meer hoefde te volgen zodat ik naar het buitenland kon. Mijn opleiding had geen uitwisselingsovereenkomst met Berlijn, maar wel met Potsdam, dat er vlak naast ligt. Toen heb ik dat maar gedaan.
De faculteit Geowetenschappen stond heel goed bekend voor fysische geografie, wat handig zou zijn als ik de lerarenopleiding zou gaan doen, maar toen ik daar aankwam bleek de inschrijving voor vakken aan de faculteit geowetenschappen zo ingewikkeld dat het me werd afgeraden iets anders dan sociale geografie te doen. Uiteindelijk heb ik daarom alleen colleges in sociale geografie gevolgd en een cursus Duits als vreemde taal.
Hoe zat het met het Duits? Moest je van tevoren kunnen aantonen dat je de taal beheerste?
Nee, er werd alleen gevraagd of je de taal ‘nog niet’, ‘niet goed’, ‘normaal’ of ‘goed’ sprak, maar dat was verder niet echt van belang. Ik kom zelf uit een klein dorpje en we hadden thuis maar heel weinig Nederlandse tv-zenders, Nederland 1, 2 en 3. We konden wel veel Duitse tv-zenders ontvangen, daarom keek ik als kind best wel vaak naar Duitse televisieprogramma's. Dus Duits verstaan en lezen kon ik al wel heel goed. En Duits spreken, dat kwam daar wel. Ik had ook twee introductieweken waarin we o.a. een taalcursus kregen, maar ook veel informatie over de stad en het land en praktische informatie, bijvoorbeeld over hoe je in Duitsland je afval moet scheiden. Veel vrienden uit Nederland vroegen me wel ‘spreek je dan heel goed Duits?’, omdat het hen heel erg afschrikte in het Duits te moeten studeren. Maar je redt het echt wel. De meeste andere buitenlandse studenten spraken veel slechter Duits. Je hebt als Nederlander toch een voorsprong omdat je de zinsbouw eigenlijk automatisch goed hebt en de meeste woorden op elkaar lijken. Alle Erasmus-studenten spreken altijd slechter Duits dan jij als Nederlander.
Hoe vond je het onderwijs aan de universiteit daar?
Duitse studenten zijn veel meer gedreven dan Nederlandse studenten. Er waren ook vakken waar je aan het eind helemaal geen tentamen had, je moest alleen een presentatie geven of een paper schrijven. Toch las iedereen zich in over alle onderwerpen, ook al werd die kennis helemaal niet getoetst. De studenten waren ook veel ouder. Ik was toen 19 en al derdejaars student en veel Duitse eerstejaars waren ouder dan ik. Dat vonden ze daar wel raar. De docenten waren allemaal heel geïnteresseerd en omdat de klassen zo klein waren en er ruimte was om mensen individueel aan te spreken, werd er aan mij heel vaak gevraagd hoe dingen dan in Nederland zaten, ook omdat ik meestal de enige buitenlander was. Ik denk toch dat dat in Nederland iets minder is, daar is het wat meer massaal.
Hoe liep het contact met de Duitse studenten?
Op zich liep dat wel goed, maar toch is het moeilijk Duitse vrienden te maken. Dat ligt niet aan Duitsland, maar aan het feit dat je na een half jaar alweer weg bent als je op uitwisseling gaat. Je bent toch de meeste tijd samen met alle andere buitenlandse studenten, die je op alle Erasmus-feestjes de hele tijd ziet en waarmee je samen een taalcursus doet. Ik heb wel naast de universiteit ook nog gesport en daar zat ik met alleen maar Duitsers. Maar ik sprak wel altijd met iedereen Duits, ook de Engelsen spraken Duits. Verder kreeg ik een Duitse tandempartner, die me ook van het station haalde toen ik aankwam. Dat was wel heel prettig, al was het verder niet zo’n goeie match.
Waar woonde je?
In het centrum van Potsdam, in de Breite Straße. Ik woonde in een flat voor studenten, maar wel zelfstandig. Daar was ik ook wel blij mee. Vooral in het begin spreek je de hele tijd alleen maar Duits, je bent de hele dag bezig met vrienden maken en in een andere taal nadenken. Dan ben je ’s avonds gewoon moe en is het ook wel lekker dat je dan wat tijd voor jezelf hebt. Het was ook niet duur om op jezelf te wonen. Oost-Duitsland is echt heel goedkoop. Je houdt gewoon geld over als je in Duitsland studeert. Ik kreeg een Erasmusbeurs, uitwonende stufi en een OV-vergoeding. Dat kreeg ik niet eens allemaal op.
Wat vond je van Potsdam?
Heel leuk en lekker rustig. Het was voor mij wel goed dat het wat kleiner was dan Berlijn, omdat ik voor de eerste keer langer in het buitenland was en nog best jong was. Er zijn heel veel paleizen en kastelen en ik woonde aan het park Sanssouci. Het ligt ook heel dicht bij Berlijn, je bent er in drie kwartier, en daar ging ik ook wel drie keer in de week heen. In Potsdam zelf is verder niet een heel bruisend uitgaansleven, al zijn er wel feestjes van het ESN [Erasmus Student Netwerk, red.] en die zijn dan ook erg druk bezocht omdat het het enige is. Maar Berlijn is om de hoek en je kreeg voor heel weinig geld een Semesterticket voor het OV in heel Brandenburg en Berlijn. Dus je kon tot de Poolse grens gratis reizen.
Ben je na je Erasmussemester nog terug geweest?
Ik had wel heel erg het idee dat ik nog een keer terug moest komen. Ik heb mijn scriptie over Nederlandse ondernemers in Berlijn geschreven en ben daarvoor nog een keer 20 dagen in Berlijn geweest. Na mijn bachelor wist ik nog niet goed wat ik wilde gaan doen en ben toen weer voor een half jaar naar Berlijn gegaan om te werken. Ik heb gewoon mijn koffers gepakt en ben er heen gegaan en heb toen de ondernemers die ik voor mijn scriptie geïnterviewd had gevraagd of ze werk voor mij hadden. Ik kon toen terecht bij een bureau dat toeristische rondleidingen organiseert en heb daar zowel op kantoor als ook als gids gewerkt. Ik woonde toen ook in een hele leuke WG in Friedrichshain, dus het was een hele leuke tijd.
Wat was je beste en je slechtste ervaring van je semester in Potsdam?
Het klinkt misschien een beetje suf, maar ik vond het echt heerlijk dat de Duitsers georganiseerd en op tijd zijn. En dat je tussen de middag aan de universiteit in de mensa warm kunt eten. Dat heb ik wel echt gemist toen ik weer in Nederland kwam.
Voor de rest zegt iedereen die naar het buitenland is geweest dat hij het leuk heeft gehad. Natuurlijk zijn er ook wel dingen die minder zijn, maar die vergeet je gewoon weer. Ik had de eerste drie weken bijvoorbeeld geen internet en alleen een tl-buis op mijn kamer. Toen zat ik ’s avonds met tl-licht een boek te lezen. Maar uiteindelijk heb ik gewoon een heel erg leuk half jaar gehad.