Hoe schrijf ik me in voor een studie?
Wil je een complete bachelor- of masterstudie in Duitsland doen? Kijk dan eerst of de toelating van deze opleiding beperkt is of niet. Als de toegang beperkt is omdat bijvoorbeeld sprake is van een bepaald cijfergemiddelde dat wordt verwacht, is de studie zulassungsbeschränkt en is er dus een Numerus Clausus (NC). Bij iets meer dan de helft van alle bacheloropleidingen in Duitsland is er sprake van een NC. Elk jaar wordt dit opnieuw bekend gemaakt.
Is er een NC, dan moet je eerst een aanvraag indienen voor een specifieke studie (dit heet in het vervolg 'de aanmelding'). Pas daarna kun je je inschrijven voor de studie.
De aanvraag- oftewel aanmeldingsprocedure – de Bewerbung – is bij elke opleiding en onderwijsinstelling weer anders, dus zoek op wat je precies moet doen om je aan te melden voor de opleiding van jouw keuze. Waar je in het algemeen op moet letten: kijk goed wanneer het moment van aanmelding is. Dat is namelijk vaak iets eerder dan in Nederland. Kijk ook goed waar je je aanvraag heen moet sturen.
Veel onderwijsinstellingen laten de aanvraag beoordelen door de organisatie www.uni-assist.de en voor geneeskunde en een aantal andere studies geldt een andere, centraal georganiseerde aanmeldingsprocedure via www.hochschulstart.de met daarnaast nog een aanmeldingsprocedure bij de universiteit zelf. Dan volgt een selectieprocedure en krijg je al dan niet een plek.
Ga je als uitwisselingsstudent – bijvoorbeeld in het kader van Erasmus – naar Duitsland, gelden vaak andere regels; de procedure is doorgaans minder ingewikkeld. Kijk hiervoor onder 'Naar Duitsland met Erasmus'.
Als de studie geen beperkte toelating heeft, kun je je direct inschrijven en ben je dus zeker van een studieplek.
NC
Anders dan in Nederland is de toegang tot veel studies in Duitsland beperkt. Sommige vakken zoals psychologie staan bekend om de zeer hoge toelatingseisen. Ze hebben dan een zogenaamde NC (Numerus Clausus), een maximum aantal plekken voor studenten. Zijn er meer aanmeldingen dan er studieplaatsen zijn, dan vindt er een selectie plaats onder de kandidaten die zich hebben aangemeld. De criteria kunnen van universiteit tot universiteit verschillen, maar het eindexamengemiddelde is bijna altijd van groot belang. Soms telt bepaalde relevante beroeps- of stage-ervaring ook mee.
Kandidaten die niet door de selectie komen, kunnen later alsnog een plek krijgen via het zogenaamde Wartesemester (‘wachtsemester’). Wie bereidt is te wachten, soms wel een aantal jaren, kan zo toch nog de opleiding naar keuze beginnen, ook als hij of zij geen goed eindexamengemiddelde heeft. Aangezien vooraf niet bekend is hoeveel mensen zich voor een studie aanmelden, weet je van tevoren niet of er geselecteerd gaat worden. De lijsten van de benodigde eindexamengemiddelden en het aantal Wartesemester van het jaar ervoor geven meestal echter een goede indicatie voor het jaar erop.
Over het algemeen zijn universiteiten in grote steden geliefder dan die in provinciesteden en het oosten van Duitsland, terwijl deze vaak van even goede of zelfs hogere kwaliteit zijn. Fachhochschulen hebben ook minder vaak een NC. Overigens betekent een NC ook niet dat een studie zwaarder is. Meer details vind je op deze pagina van Zeit Campus.
Ben je in eerste instantie niet aangenomen? Dan kan later blijken dat je alsnog kunt gaan studeren. Veel studenten melden zich bij verschillende universiteiten aan en maken de definitieve keuze pas als ze weten waar ze zijn aangenomen. Zo komen er vaak toch nog weer plekken vrij. Dit kan zelfs nog een paar weken na het begin van het semester gebeuren. Een overzicht van de benodigde eindexamencijfers van dit jaar aan alle universiteiten en Fachhochschulen vind je op deze site. Voor de precieze selectiecriteria van je opleiding moet je op de website van de opleiding kijken.
Hoe weet ik of mijn cijfers goed genoeg zijn?
Wil je weten wat jouw Nederlandse eindexamengemiddelde omgerekend in Duitse cijfers is? De formule, die door Nuffic hiervoor wordt gebruikt is:
Voor de omrekening van Nederlandse eindexamencijfers in het voortgezet onderwijs naar Duitse cijfers (in verband met de toelating tot het hoger onderwijs) wordt in Duitsland al jarenlang de volgende formule gebruikt: x = 1 + 3 x (Nmax - Nd)/(Nmax - Nmin). In deze formule is x het te berekenen Duitse cijfer, Nmax het hoogste cijfer waarmee je in Nederland kunt slagen, Nmin het laagste cijfer waarmee je in Nederland kunt slagen en Nd jouw eindexamencijfer.
In eerste instantie werden hierbij Nmin = 6 en Nmax = 10 ingevuld, maar dit bleek tot veel te lage cijfers te leiden vergeleken met in Duitsland behaalde cijfers. Daarom is in december 2001 door het Duitse Gremium der Kultusministerkonferenz besloten (op grond van statistisch onderzoek) om voor Nmax het cijfer 8,5 te gebruiken. Via de website studereninaken.nl vind je een overzichtelijke tabel. Om je cijfers van een Nederlandse universiteit of hogeschool om te rekenen wordt dezelfde formule gebruikt, maar dan met een 9 voor Nmax.
Let op: enkele Nederlandse en Duits hogeronderwijsinstellingen werken inmiddels met een ander systeem van cijferconversie. Informeer je dus altijd goed van tevoren wat voor jou van toepassing is!
Daarnaast bestaan er verschillen in de manier van becijfering; zo worden in Duitsland vaker zeer hoge cijfers toegekend dan in Nederland. In het document cijfervergelijking examencijfers van Nuffic vind je een schematisch overzicht van de verschillen.
Wanneer moet ik mij aanmelden?
De deadline voor de aanmelding kan per studie verschillen, maar de meeste opleidingen hanteren 15 juli voor het wintersemester (studiebegin in oktober) en 15 januari voor het zomersemester (studiebegin in april) als laatste dag voor de aanmelding. Bacheloropleidingen beginnen vaak alleen in het wintersemester. Voor de meeste masters kun je je twee maal per jaar aanmelden.
Hoe werkt de aanmelding via uni-assist?
Met een Nederlands middelbareschooldiploma ben je voor een studieplaats in principe gelijkgesteld aan Duitse studenten. Met een havo-diploma kun je studeren aan een Duitse Fachhochschule en met een vwo-diploma aan een Duitse universiteit. De aanmelding voor internationale studenten loopt bij veel onderwijsinstellingen niet direct via de universiteit maar via de organisatie uni-assist. Hier vind je alle universiteiten waarvan de aanmelding via uni-assist loopt. Uni-assist is gespecialiseerd in het beoordelen van buitenlandse diploma’s en het omrekenen van cijfergemiddelden. Een aanmelding via uni-assist kost 75 euro aan administratiekosten. Maak dat geld op tijd over, anders word je aanmelding niet in behandeling genomen.
Voor de meeste studies zonder bijzondere selectieprocedure geldt dat je een aanmeldingsformulier moet invullen en een gewaarmerkte kopie van je diploma moet opsturen. Hiervoor moet je je diploma in Nederland legaliseren. Dit gebeurt met een stempel of sticker. Zonder deze legalisatie kun je je diploma niet in Duitsland gebruiken. Het legaliseren verloopt in eerste instantie via de Dienst Uitvoerig Onderwijs (DUO) in Groningen. Ga hiervoor naar de balie van het DUO met je originele diploma en het uittreksel ervan of stuur deze documenten per aangetekende post naar ze op. Omdat Duitsland meedoet aan het Apostilleverdrag moet je je diploma vervolgens door een Nederlandse rechtbank laten legaliseren. Kijk hier voor een overzicht van alle rechtbanken in Nederland. Lees meer over de precieze procedure van de legalisatie van je diploma op de website van DUO.
Naast het legaliseren moet je het diploma ook door een beëdigde vertaler laten vertalen. Dit betekent dat de vertaler ingeschreven moet staan bij het Register voor beëdigde tolken en vertalers. Hiervoor moeten zij aan een aantal eisen voldoen, waardoor je zeker weet dat de vertaling legitiem is (en de Duitse instantie daar ook zeker van is). Kijk op de website van het Bureau Wet beëdigde tolken en vertalers (Wbtv) voor beëdigde vertalers bij jou in de buurt. Let er op dat er kosten zijn verbonden aan het vertalen van je diploma.
Informeer op tijd over eventuele bijzondere of afwijkende selectieprocedures voor jouw opleiding naar keuze via het international office van de studie. Die contactgegevens vind je via deze database van de DAAD.
Geneeskunde, diergeneeskunde, farmacie en tandheelkunde
Voor deze vier vakken geldt voor heel Duitsland een afwijkend aanmeldingssysteem, omdat de toelating centraal geregeld wordt. De aanmelding verloopt via www.hochschulstart.de. Het systeem is redelijk ingewikkeld met drie verschillende manieren om toegang tot een opleiding te krijgen. Bij de aanmelding kun je je tegelijk voor verschillende universiteiten aanmelden en hierbij een rangorde aangeven van waar je het liefst wilt studeren. 20 procent van de plekken wordt vergeven aan mensen met het hoogste eindexamencijfer, nog eens 20 procent aan mensen die al een aantal semesters op een studieplek wachten en de overige 60 procent wordt door de individuele universiteiten zelf vergeven. Voor de laatste selectieprocedure gelden per universiteit andere eisen. Zo verwachten sommige universiteiten dat je van tevoren de zogenaamde Test für Medizinische Studiengänge gedaan hebt. Verder tellen hier vaak ook zaken als relevante stages en beroepservaring en bepaalde soorten vrijwilligerswerk mee.
En uiteindelijk: de inschrijving
De inschrijving, in het Duits Immatrikulation genoemd, is de laatste stap voor je aan je studie kunt beginnen. Nadat je bent toegelaten en eventueel nog voor de Duitse of Engelse taaltest bent geslaagd, kun je je inschrijven bij de onderwijsinstelling. Hiervoor moet je soms ter plekke zijn en een aantal documenten meebrengen, zoals het origineel van je middelbareschooldiploma en een bewijs van ziektekostenverzekering. Soms kun je alle benodigde documenten voor de inschrijving ook per post opsturen. Inschrijven kan tot het begin van het semester. Voor beginnende bachelorstudenten is dit meestal de start van het Wintersemester op 1 oktober. Soms kun je ook met een studie starten in het Sommersemester vanaf 1 april.
