Studienkolleg zu Berlin

Ben je geïnteresseerd in Europa en Europese politiek? Dan is het Studienkolleg zu Berlin misschien iets voor jou. Het Studienkolleg is een eenjarig studieprogramma in Berlijn dat je naast je reguliere studie doet. Eén jaar lang krijg je de kans met een internationale groep studenten een hele reeks onderwerpen rondom het thema Europa te behandelen. Elk jaar is er plek voor 10 Duitse studenten en 20 studenten uit andere Europese landen. Studenten van alle studierichtingen kunnen zich voor het Studienkolleg aanmelden. Het Studienkolleg is een project van de beursorganisatie Studienstiftung des deutschen Volkes.

Wat houdt het Studienkolleg precies in?

Deelname aan het Studienkolleg behelst verschillende fases: aan het begin is er een introductieweek ergens buiten Berlijn waar de deelnemers elkaar leren kennen en besloten wordt aan welke projecten men de rest van het jaar gaat werken. Het hele jaar lang is er elke dinsdagavond een lezing. De lezingen worden soms gegeven door wetenschappers, maar vaak ook door politici, lobbyisten, ondernemers of vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties. Een ander element van het Studienkolleg zijn de drie weekendseminars. Twee daarvan vinden in Berlijn plaats en staan in het teken van onderzoeks- en presentatievaardigheden. Het derde seminar is in een andere Europese stad, waar alumni van het Studienkolleg het programma verzorgen. Tenslotte zijn er onderzoeksprojecten waar je in kleine groepjes gedurende het hele jaar aan werkt. Het thema kun je zelf bepalen en in het voorjaar ga je op onderzoeksreis om gegevens te verzamelen. Elk groepje heeft een vaste docent die het project begeleidt.

Wat moet je weten?

Deelnemers aan het Studienkolleg doen dit naast hun reguliere studie. Omdat je een heel jaar in Berlijn bent, moet je zelf een uitwisselingsplek aan een van de universiteiten in Berlijn of Brandenburg regelen. De tijd die je kwijt bent aan de activiteiten van het Studienkolleg is volgens oud-deelnemers ongeveer 25 procent van de tijd die je aan je reguliere studie kwijt bent.

Alle deelnemers van het Studienkolleg krijgen een studiebeurs om hun onkosten te dekken. De hoogte van de beurs is 800 euro per maand plus een eenmalige verhuiskostenvergoeding voor de buitenlandse studenten van 1000 euro. Voor de kosten van het onderzoeksproject krijg je bovendien nog eens 400 euro.

Wil je je voor het Studienkolleg aanmelden? De aanmelding begint elk jaar in januari. Kandidaten moeten over zeer goede studieresultaten beschikken, maatschappelijk engagement tonen en twee aanbevelingsbrieven van wetenschappers hebben. Uit alle aanmeldingen wordt in mei een eerste selectie voor een weekend in Berlijn uitgenodigd. Daar vinden discussies en gesprekken met de kandidaten plaats, op basis waarvan de uiteindelijke deelnemers worden geselecteerd. Alle activiteiten van het Studienkolleg zijn in het Duits, dus een goede beheersing van de Duitse taal wordt verwacht. Je hoeft daar geen officieel bewijs van te tonen, maar op zijn laatst bij de selectieronde in Berlijn in mei moet je in de gesprekken daar kunnen aantonen de taal voldoende te beheersen. Voor de precieze voorwaarden en het verloop van de selectie kun je terecht op de website van het Studienkolleg.

Ervaringen: “Het is vooral leuk dat je mensen van buiten je studie leert kennen”

Interview met Bart Luttikhuis, in 2007-2008 deelnemer van het Studienkolleg:

Hoe kwam je er achter dat het Studienkolleg bestond?

Ik was al aan het kijken of ik een DAAD-beurs kon vinden om naar Berlijn te gaan. Twee weken voor de aanvraag-deadline wees een van mijn docenten me op het Studienkolleg en toen besloot ik me daar ook aan te melden. Ik werd toen uitgenodigd om een selectie-weekend naar Berlijn te komen, naar een hotel aan de Wannsee, waar we in kleine groepjes discussies voerden en twee sollicitatiegesprekken hadden. Vervolgens werd ik uitgekozen om mee te doen aan het Studienkolleg.

Wat voor mensen doen mee aan het Studienkolleg?

Het soort mensen is heel verschillend. Er is wel een focus op de geesteswetenschappen en sociale wetenschappen, dus er doen veel historici, politicologen en juristen aan mee. Die zijn vaak ook beter op de hoogte van het Studienkolleg. De organisatoren willen echter wel een bredere groep met meer natuurwetenschappers. In mijn groep zat ook een student geneeskunde, een elektrotechnicus en een natuurkundige. In ieder geval wel mensen die goede cijfers haalden en gemotiveerd waren.

Was het contact met de andere deelnemers goed?

Zeker, je ziet elkaar natuurlijk elke week en de mensen uit je projectgroepje nog veel vaker. Bovendien komt iedereen van buiten Berlijn en kent nog niet zo veel mensen. Het is vooral leuk dat je mensen van buiten je studie leert kennen. Met een aantal deelnemers heb ik nog steeds contact. Vanuit het Studienkolleg wordt er ook wel veel aandacht aan besteed dat er blijvend contact is. Voor alumni wordt er elk jaar in juni een weekend ergens buiten Berlijn georganiseerd. En elke keer als ik naar een Europese stad ga, kijk ik nog even of een van de mensen van het Studienkolleg daar nu woont.

Heb je in het Studienkolleg dingen kunnen doen die je niet in je normale studie had kunnen doen?

Vooral het project, daar kun je echt iets van maken. Je moet dan natuurlijk wel medestanders vinden die er ook zin in hebben. Wat leuk is, is dat er echt ondersteuning is om op onderzoeksreis te gaan. Met mijn groep ben ik naar Lissabon en Boekarest geweest. De dinsdagavondlezingen zijn erg verschillend, maar ze weten vaak wel echt leuke mensen te vinden. Vaak politici, maar ook mensen uit de lobbywereld. Die krijg je normaal gesproken niet zo snel te spreken. Al met al kan ik het programma zeker aanraden. En de beurs die je krijgt is natuurlijk mooi meegenomen.

Wat denk ik veel Nederlanders tegenhoudt zich aan te melden, is dat het hele programma in het Duits is. Je moet natuurlijk wel goed Duits kunnen, anders kom je niet mee, maar je hoeft het zeker niet foutloos te beheersen. Bovendien kun je naast het Studienkolleg ook nog een taalcursus volgen. Ik denk dat het mensen vaak meer afschrikt dan nodig.

Hoe vond je het om in Duitsland te studeren?

Wat ik heel fijn vond, tenminste aan de universiteiten in Berlijn, is dat het nog veel meer dan in Nederland om eigen verantwoordelijkheid draait en veel keuzevrijheid biedt. Het aantal keuzevakken is ook enorm in Berlijn, wel 30 of 40. Ik kon bijvoorbeeld een vak Hongaarse geschiedenis volgen en ook Kneipenkultur im europäischen Vergleich (kroegcultuur in Europees perspectief), dat kan in Nederland niet. Maar die vrijheid en eigen verantwoordelijkheid leiden er ook toe dat weinig gecontroleerd wordt en dat de colleges en werkgroepen soms overvol zijn. Dat leidt dan weer tot minder aandacht en een grotere afstand tussen studenten en docenten. Wat me verder opviel is dat studenten in Duitsland veel ouder zijn, ze beginnen vaak pas met studeren als ze 20 zijn.